روس ها دایه مهربانتر از مادر شدند/ “اشغال کریمه” پاشنه آشیل روس ها است
نوید صبح – یادداشت عبدالرضا غفرانی، مترجم کتب دیپلماسی پنهان – روانشناسی سیاسی در روابط بین المللی – رهبران، بیماری ها و تصمیم گیری- ایجاد خاورمیانه عاری از سلاح های کشتار جمعی
بار دیگر در شش ماه گذشته، روسیه در مورد وضع سه جزیره که جزو لایتجزای خاک ایران می باشد با گروهی از کشورهای عرب هم صدا شده است، که جز دخالت در امور داخلی ایران و نقض تمامیت ارضی کشور ما نمی توان آن را چیز دیگری توصیف کرد. شش ماه پیش روسیه برای خوش آمد معدودی از کشورهای عرب از طرفین خواست که مشکل؟!!! را از طریق مذاکره حل و فصل کنند. سئوال اینجاست که منظور روسیه کدام مشکل است؟ مگر تمامیت ارضی یک کشور یک مشکل است که بخواهد بر سر آن با دیگران، آن هم بر اساس ادعاهای واهی و غیر مستند به مذاکره بنشیند؟ در آن موقع پس از اعتراض دولت ایران (که البته به علت ملاحظات در روابط دو کشورچندان تند نبود هر چند تمایت ارضی کشور اولی بر روابط دو کشور می باشد) روسیه باز هم به همان لفاظی های همیشگی خود متوسل شد و ادعا کرد که روابط ایرا ن و روسیه یک روابط راهبردی است و روسیه همچنان به تمامیت ارضی ایران احترام می گذارد و خواهان توسعه روابط دو کشور می باشد!!! بی شک این واکنش ها بیشتر در محدوده تعارفات دیپلماتیک می باشد که ما اهالی دستگاه دیپلماسی!!! به کار می بریم و بیشتر جنبه تشریفات دارد تا این که واقعیت داشته باشند.
این بار هم علی رغم این که روسیه نظر ایران را می داند باز هم همان موضع را تکرار کرده است و جالب اینجاست این بار آن قدر که روسیه در این زمینه تند رفته است که شاید بتوان گفت امارات عربی متحده عمل نکرده است. گوئی روسیه دایه مهربان تر از مادر شده است و راه حقوقی و قانونی در مقابل عرب ها نیز گذاشته است .
بی تردید هر کشور سیاست و روش خود را برای رسیدن اهدافش که همان حفظ منافع ملی است دنبال می کند. طبعا روسیه هم از شمول این قاعده خارج نیست. اما مساله اینجاست که نه روسیه و نه هر کشور دیگر حق ندارد منافع ملی خود را به بهای تمامیت ارضی دیگر کشورها حفظ کند چون طبعا حق هر کشوری است که با این سیاست مقابله کند.
روسیه اکنون خود با مشکلات بزرگی چه در روابط خارجی و چه در زمینه داخلی و اقتصادی روبروست. با اشتباه بزرگی که با حمله به اوکراین، اکنون خود را در باتلاقی گرفتار کرده که چیزی شبیه ویتنام برای آمریکا بود. روسیه چهار دهه پیش به افغانستان هم حمله و آن کشور را اشغال کرد ولی همه دیدیم که شوروی با چه بی اعتباری نه تنها ناچار شد که از افغانستان خارج شود بلکه این اشتباه یکی از عواملی بود که به بهای از هم پاشیدگی اتحاد شوروی به عنوان یک ابرقدرت تمام شد. به علاوه در طول دو قرن گذشته، روسیه و بعد هم شوروی به کرات به ایران حمله کرده و بخش های زیادی را با زور و قلدری از مام میهن جدا کرده است. روسیه باید بداند این در جامعه ایرانی خاطره بسیار بدی و سینه به سینه گذاشته است. هم اکنون نیز جامعه و مردم ایران هیچ گونه اعتمادی به روسها ندارند و مسکو باید بداند با این گونه حرف های تشریفاتی که فقط لفظ است هرگز مردم ایران را نمی تواند قانع کند چون آن را قبول ندارند.
روس ها در تعقیب همان سیاست دو رویه خود و در حال حاضر به علت نیاز به کمک های اقتصادی دست به طرف کشورهای عربی ثروتمند دراز کرده اند تا شاید از این خوان نعمت چیزی بهره ببرند و به همین جهت دست روی نقاط حساس می گذارند و به همین جهت نقطه ضعف امارات عربی را هم پیدا کرده اند وموضوع جزایر را که اصلا پرونده آن سالها بسته شده است مطرح کرده و آتش بیار معرکه شده اند. ولی روسها باید بدانند که کشورها چه بزرگ و چه کوچک اکنون همه هوشیار هستند و کشورهای عربی هم تاریخ تجاوزات روس ها را نه تنها به ایران بلکه به کشور های اروپای شرقی را خوانده اند و می دانند و تجاوز روسیه به اکراین نمونه بارز آن است و بی تردید کشورهای عربی هم که به دنبال منافع خود هستند نمی توانند کاملا به روسها اعتماد داشته باشند چون اگر روسها با همین فرمان جلو بروند روزی ممکن است پشت آن ها را نیز خالی کنند
اما غیر از روش کلی روسها که اجمالا به آن اشاره شد ما باید چه کنیم ؟ این روزها همه این پرسش را مطرح می کنند با روسیه چه باید بکنیم؟
شکی نیست در این جا هم دیپلماسی قوی و البته نه لفاظی می تواند نقش عمده ای را ایفا کند. با یک دیپلماسی قوی و منطقی و آرام و واقع گرایانه است که با این موضع باید برخورد کرد. این را هم به خاطر داشته باشیم که روسیه در طول شش ماه گذشته نظرش در مورد موضوع سه جزیره نسبت به ما تند تر شده و تردیدی نیست اگر اقدامی صورت نگیرد باید در انتظار مواضع سخت تری بود که بی تردید در جهت منافع کشور ما نیست. باید دستگاه دیپلماسی ایران خیلی جدی به روسها تفهیم کند که این روش آن ها نه تنها در جهت توسعه روابط دو کشور نیست، بلکه این روابط می تواند سیر قهقرائی طی کند. ایران قطعا خواهان چنین چیزی نیست ولی اکنون دیگر توپ در زمین آنهاست که روابط را تضعیف نکنند. ضمنا با طرح چنین موضوعات بی ربط اوضاع منطقه را به طرف بحران نبرند. زیرا باید بدانند هیچ یک از کشور های منطقه خلیج فارس به دنبال بحران نیستند حتی اگر برای احتراز از بحران و تشنج بخواهند بهای زیادی بپردازند. روس ها باید بدانند که اشغال غیر قانونی کریمه پاشنه آشیل آنهاست و هم اکنون نَقل تمام محافل سیاسی و دیپلماتیک است و بی تردید در آینده می تواند مطرح شود. حاصل کلام این که سابقه ای به وجود نیاورند که در آینده به نفع آنها هم نخواهد بود
عبدالرضا غفرانی
تهران – ۷ دی ماه ۱۴۰۲
