جنگ روسیه و اوکراین؛ یک زورآزمایی چند وجهی و بزرگ با ناتو / سرنوشت اکثریت جنگ‌ها در پای میز مذاکره رقم می خورد
دکتر علی بمان اقبالی زارچ، کارشناس ارشد مطالعات اوراسیا درخصوص آخرین تحولات اوکراین و روسیه، اظهار کرد: «جنگ روسیه و اوکراین وارد یک فرایند فرسایشی برای هر دو طرف شده است. اوکراینی‌ها در سال ۲۰۲۳ حملاتی را طراحی کردند و تحت عنوان ضد حمله بزرگ از اواسط تابستان این کار شروع شد اما علی‌رغم هیاهوی بسیار زیاد دستاورد قابل توجهی حاصل نشد. مناطق محدودی را توانستند بگیرند و نهایتا بعد از چند ماه با توجه با مواجه شدن با تلفات انسانی قابل توجه و خسارات گسترده نظامی و تسلیحاتی، ضد حمله اوکراین متوقف شد. بنابراین روس‌ها یک برنامه جامعی را برای خطوط دفاعی خود، غنی‌کردن پشتیبانی نظامی و تدارک برای یک حمله را از اواسط پاییز شروع کردند و در اواخر سال ۱۴۰۲ یک عملیات تهاجمی را در برخی مناطق شروع کردند که تا به حال دستاوردهای محدودی در اشغال چندین روستا و شهرک داشتند.»
وی افزود: «بعید به نظر می‌رسد که اینگونه عملیات‌ها در کوتاه مدت بتواند معادلات را در جغرافیای جنگ تغییر دهد. روسیه می‌داند در این جنگ مانند هر جنگ دیگر گرفتن یکسری مناطق شاید آسان باشد اما نگه داشتن آن به نوعی پرهزینه خواهد بود. لذا خیلی کند و با طمانینه برنامه ارتش روسیه با این تاکتیک ادامه دارد که آنقدر فشار زیاد شود که در گام اول سکنه آن مناطق را تخلیه کنند و مناطق را به اشغال خود در بیاورد.»
بمان اقبالی تاکید کرد: «تاخیر قابل توجه در ارسال کمک‌های غربی نیز وضعیت را به نفع روسیه تغییر داده بود. تاخیر دلایل مختلفی داشت از جمله تحولات بین‌المللی و رقابت‌های حزبی در داخل کنگره آمریکا موجب تاخیر شد. تقویت و افزایش ارسال کمک‌های نظامی مجددا از سوی غربی‌ها شروع شده است. به هر حال این جنگ از پیچیدگی و مولفه‌های حساسی برخوردار است. بعید به نظر می‌رسد که طرفین بتوانند با پیروزی قاطع نظامی معادلات را در میدان جنگ تغییر دهند. معمولا وقتی جنگی آغاز می‌شود، یکسری مراکز و بخش‌هایی منافع می‌برند که تلاش می‌کنند تا جایی که ممکن است جنگ ادامه یابد.»
سرکنسول سابق جمهوری اسلامی ایران در قازان روسیه بیان کرد: «آقای زلنسکی از ابتدای جنگ نشان داده است که علی‌رغم اینکه از کاریزمای حکمرانی و رهبری سیاسی خیلی برخوردار نبوده است، در ترویج افکار عمومی، تشویق کشورهای غربی به حمایت اوکراین یک نقشه برجسته‌ای داشته است. امروز بین کشورهای اروپایی و روسیه واقعیت این است که به نوعی رهبران اروپایی از لحاظ موجودیتی احساس خطر می‌کند. در عین حال جنگ برای هر دو طرف به یک موضوع حیثیتی تبدیل شده است. این جنگ، جنگی بین اوکراین و روسیه نیست بلکه یک زورآزمایی چند وجهی و بزرگ در ناتو است. تجربه تاریخی نشان داده است که سرنوشت اکثریت جنگ‌ها خصوصا بعد از جنگ جهانی دوم کمتر جنگی با پیروزی در جغرافیای جنگ تعیین سرنوشت شده است. جنگ‌ها معمولا در میز مذاکره پایان داده شده است. به هر حال اوکراین بازنده اصلی است چون به نوعی منافع این کشور وجهه مصالحه رقابت بین محور ناتو و روسیه قرار گرفت. ما شاهد آن هستیم که این کشور متحمل بیشترین خسارات نظامی، انسانی و اقتصادی شده است که نمی‌تواند به‌زودی به شرایط قبل از سال ۲۰۲۲ برگردد.»
وی ضمن اشاره به سفر اخیر ولادیمیر پوتین به چین، گفت: «به نظر من این سفر می‌تواند مهم‌ترین سفر آقای پوتین بعد از جنگ اوکراین باشد. چین از بزرگترین اقتصادهای دنیا است که روابط بین دو کشور در سه بعد دو جانبه منطقه‌ای و بین‌الملل از اهمیت فوق‌العاده‌ای برخوردار است. در بعد دو جانبه می‌توان گفت روابط دو کشور بیشتر مبنای اقتصادی و انرژی‌محور به خود گرفته است. همین امر باعث شده است که ما در سال ۲۰۲۳ شاهد جهش چشمگیری در حجم مبادلات دو کشور باشیم. بیش از ۲۳۰ میلیارد دلار حجم مبادلات طرفین بوده است. تنها مقصدی که چین هم در صادرات و هم در واردات افزایش چشمگیری داشته، روسیه بوده است. چینی‌ها عمده انرژی مورد نیاز خود را نفت و گاز با توجه به شرایط تحریمی با قیمت‌های خوب از روسیه خریداری می‌کنند. روسیه نیز به دلایل شرایط تحریمی بسیاری از نیازهای خودشان را از چین وارد می‌کنند.»
دکتر علی بمان اقبالی زارچ با بیان اینکه ما شاهد تعاملات دو جانبه در سال ۲۰۲۴ خواهیم بود، گفت: «در بعد منطقه‌ای همکاری‌های چین و روسیه می‌تواند در تحولات منطقه‌ای از جمله آسیای مرکزی، قفقاز جنوبی، قفقاز شمالی و خاورمیانه اهمیت بسیاری داشته باشد. چین به‌دنبال افزایش نقش‌آفرینی بیشتر در تحولات منطقه‌ای است. روسیه علاقه‌مند است که نشان دهد تحولات اوکراین و تحریم‌‌های غرب چندان در مناسبات منطقه‌ای و دو جانبه روسیه با کشورهای مهم تاثیر چندانی نداشته است. در ابعاد همکاری دو کشور هم بعد دوجانبه و هم در بعد منطقه‌ای برای هر دو طرف به‌خصوص روسیه بسیار ارزشمند است.»
این تحلیلگر مسائل بین‌الملل ادامه داد: «هر دو کشور همراه با کشورهایی مانند جمهوری اسلامی ایران مخالف یک نظام تک‌قطبی هستند. اقداماتی را در سال‌های گذشته شروع کردند که نمادها را در ظهور و بروز سازمان‌هایی مانند شانگهای و اتحادیه اقتصادی اوراسیا شاهد بودیم. بعد دیگر درخصوص جنگ اوکراین است، ولادیمیر پوتین قبل از سفر به موسکو اعلام کرد که آماده گفت‌وگو و مذاکره در مورد اوکراین است و طرح چین می‌تواند یک مبنای خوبی برای دستیابی به توافق باشد. چینی‌ها طرح خود را حدود یک سال پیش به مقامات اوکراینی و روسی ارائه کردند. این طرح یک طرح جامع و چندوجهی است که سخت اجرا نیز است. آقای پوتین اکنون در آستانه سفرش از آن استقبال کرده است.»
سفیر پیشین ایران در آلبانی خاطرنشان کرد: «در شرایط بعد از جنگ اوکراین بحث انرژی به موضوع محوری تبدیل شده است. البته همکاری‌های این دو کشور درخصوص انرژی مربوط به دهه ۷۰ میلادی است. چندین خطوط لوله از آن زمان بین دو کشور طراحی و اجرا شده است. این بحث خط لوله سیبری ۲ یکی از خطوط استراتژیک و مهم است. اگر در جنگ اوکراین، اروپا واردات انرژی را در یک فرایند کاهشی قابل توجه قرار دادند، روسیه مجبور است گزینه مطمئن و طولانی‌مدت داشته باشد. چین می‌تواند گزینه مطلوبی باشد. صنایع و اقتصاد چین انرژی‌محور است. خرید انرژی با قیمت پایین چین نهایتا منافع آن به سمت مصرف کنندگان نهایی کالایی چین خواهد رفت. یک مبادلات پیچیده‌ای در این نوع همکاری‌های مربوط به انرژی رقم می‌خورد.»
