احد قضایی: تلاش تل‌آویو برای نمایش چهره‌ای بد از تهران در باکو/ سفیر اسرائیل برهم زدن روابط تهران و باکو را اصلی ترین ماموریت خود می داند
نویدصبح – یادداشت احد قضایی، سفیر سابق جمهوری اسلامی ایران در جمهوری آذربایجان
تنش بوجود آمده بین ایران و جمهوری آذربایجان را باید ناشی از نارسایی ارتباطی بین دو کشور و نیز شیطنت برخی طرفهای ثالث برشمرد.
در رابطه با تنش سیاسی به وجود آمده میان ایران و جمهوری آذربایجان، ریشه این تنش را در سوء استفاده کشورهای ثالث ارزیابی می کنم.
عوامل و راه برون رفت از تنش اخیر ایران و جمهوری آذربایجان به عقیده من علت تنش بین روابط ایران و جمهوری آذربایجان نارسایی ارتباطی بین تهران و باکو است. دو طرف نسبت به نیتهای طرف مقابل در کشور خود بسیار مشکوکند. در حالی که باکو از امکان نفوذ ایران در میان اکثریت شیعیان این کشور و فشار به دولت خود نگران است، تهران نیز از نفوذ باکو در میان جمعیت چند ده میلیونی آذربایجانی‌های ایران نگران است و معتقد است که باکو تلاش می کند با نفوذ در میان این جمعیت بزرگ، تهران را تحت فشار قرار دهد.
با در نظر داشتن وضعیت بی اعتمادی متقابل، فضا برای تاثیرگذاری طرف های ثالث بسیار مساعد شده است. چه در ایران و چه در آذربایجان طرفهای مختلفی وجود دارند که تمایلی به افزایش سطح روابط دو طرف ندارند.
این طرفها با استفاده از فضای بی‌اعتمادی متقابل میان باکو و تهران، دست به فتنه‌انگیزی و تشدید مشکلات می زنند. نمونه قابل توجه این مساله تلاش همیشگی ارمنستان برای بدبین کردن تهران به باکو و تلاش همیشگی تل‌آویو برای نمایش چهره‌ای بد از تهران در باکو است.
وجود جریان های ناسیونالیست دیگرستیز در هر دو کشور، جوسازی ها و تشنج آفرینی های این جریانات یکی از اصلی ترین علل وضعیت بغرنج اخیر کرده است.
تخریب اسرائیل در روابط منطقه ای در خاورمیانه به نقش این رژیم در تنش اخیر بین ایران و آذربایجان مهمترین عامل درگیری سیاسی اخیر بین تهران و باکو است. در حالی که از سویی اسرائیل – به ادعای طرفهای ایرانی- به صورت غیرقانونی از خاک آذربایجان برای اقدامات جاسوسی علیه ایران استفاده می کند، سفیر اسرائیل در باکو در اقداماتی خلاف عرف دیپلماتیک با استفاده از فضای مجازی دست به فضاسازی و سیاه نمایی علیه ایران می زند.
جرج دیک (George Deek) سفیر اسرائیل در آذربایجان بارها از طریق کلیپ های تصویری و نیز توییت هایی که منتشر می کند با خروج از ماموریت های رسمی خود، دولت ایران را مورد حمله قرار داده است.
حجم حملات سفیر اسرائیل علیه ایران تا حدی است که تهران، باکو را در قبال این حجم سیاه نمایی این فرد اسرائیلی علیه خود مسئول می داند.
اگرچه برخی اطلاعات غیررسمی از تذکر دولت آذربایجان به سفیر اسرائیل حکایت دارد، اما به نظر می رسد سفیر اسرائیل برهم زدن روابط تهران و باکو را به عنوان اصلی ترین ماموریت خود می داند و برای دستیابی به این مهم از هیچ حرکت غیردیپلماتیکی خودداری نخواهد کرد.
لذا همکاری های منطقه ای و تلاش برای تفاهم، مهمترین عامل حل بحران اخیر می باشد و با تاکید بر این که “بی شک وضعیت موجود وضعیتی امیدوارکننده نیست و نتیجه‌ای جز ضربه به ثبات و آرامش منطقه نخواهد داشت. تداوم تنش موجود علاوه بر ضربه‌های سنگین به روابط دو جانبه تهران – باکو، مسائلی همچون اختلال در ترافیک ترانزیت در منطقه را نیز هم برای مسکو و هم برای آنکارا در پی خواهد داشت. چرا که ایران و آذربایجان دو حلقه اصلی و کلیدی مسیرهای شمال – جنوب و شرق- غرب در منطقه هستند و می توانند با استفاده از این برگ برنده خود ضمن فشار بر همدیگر، هزینه‌های سیاسی‌ای نیز به طرفهای ثالث تحمیل کنند از این رو باید هرچه سریعتر تهران و باکو دیدارها و گفتگوهای جدی سیاسی خود را آغاز کرده، ابهامات متقابل خود را بدون واسطه و آشکارا به یکدیگر منتقل کنند. گفتگوهای مستقیم دو طرف بی شک باعث آرامش در فضای سیاسی شده و افکار عمومی را نیز از نگرانی در خصوص عواقب تنش اخیر درخواهد آورد.
مساله دیگری که هم در تهران و هم در باکو به شدت نیاز به آن احساس می شود، فشار دولتی و فشار افکار عمومی برای کنترل جریانهای افراطی است که نقشی عمده در برهم زدن روابط دو طرف دارند.
از سوی دیگر در چنین شرایطی ترکیه و روسیه به عنوان دو کشور تاثیرگذار در مناسبات منطقه ای باید حضور فعال و تاثیرگذاری در رفع تنش موجود از خود نشان دهند.
راه حل پیشنهادی خود را با اشاره به واقعیتای غیر قابل انکار به شرح زیر مطرح می کنم:
✓ از اینکه قره باغ تمام قسمتهایش حتی خان کندی جزو اذربایجان و سرزمین اسلام است ولو به مرور زمان جمعیت غالب آن ارامنه شده شکی درش نیست.
✓ از اینکه قسمتی از راه ارتباطی ایران با ارمنستان از خاک اشغال شده تحت کنترل روس‌ها و آذری‌ها می گذرد مشخص است.
✓ از اینکه بیست در صد سرزمین اذربایجان سی سال تحت اشغال ارمنستان بوده کسی منکر نیست
✓ از اینکه ارامنه تمام روستاها را به غیر از خان کندی ( استپاناکرت ) که خود ارامنه ساکن بودند تماما تخریب کرده اند و حتی به مساجد و کلیساهای دیگر مذاهب بی احترامی و تخریب کرده اند همه در خبرها شنیده اند و افرادی که باور ندارند می‌توان هماهنگ کرد تا بروند و از نزدیک ببینند.
✓ از اینکه اذربایجان رزمایش مشترک با ترکیه و پاکستان در داخل سرزمین خود انجام می‌دهد هم قابل اعتراض هست.
✓ از اینکه اذربایجان قدرت نظامی و دفایی خود را در مقابل دشمن خود ارمنستان چند برابر کرده شکی نیست
✓ از اینکه قدرت نظامی اذربایجان در مقابل روسیه و ایران غیرقابل مقایسه هست هم شکی درش نیست
✓ از اینکه اذربایجان علاوه بر تقویت نظامی خود از درایت و دیپلماسی قوی استفاده کرد من شکی ندارم.
✓ از اینکه اذربایجان از حمایت‌های ترکیه و اسرائیل بهره جست بر کسی پوشیده نیست.
✓ از اینکه اذربایجان قبل از شروع جنگ دوم از ایران هم درخواست کمک و حمایت حتی در حد بستن راه مراسلاتی ارمنستان از ایران را نمود اهل فن و مقامات امنیتی و سیاسی ما می دانند.
◦ حال در این شرایط چه کنیم ؟
◦ از انجائیکه مقام معظم رهبری به صراحت اعلام کردند قره باغ سرزمین اسلام و به اذربایجان تعلق دارد. ایران رسما به استناد فرمایش رهبری به صورت علنی به ارامنه تذکر بدهد که اگر مسیر ارتباطی خود را اصلاح نکند هیچ اقلامی از راهی که از خاک ایران می گذرد اجازه ورود نخواهد داد.
◦ ایران رسما اعلان کند کل سرزمین قره باغ حتی خان کندی (استیپاناکرت) به اذربایجان تعلق دارد و خود ارمنستان هم باید به رسمیت بشناسد.
◦ گروه مینسک باید به دلیل کوتاهی و چشم پوشی از خیانت‌های ارمنستان و تخریب کلیه مناطق. اشغالی خسارت‌های وارده را جبران کند.
◦ حال این اقدام را به روش‌های زیر می‌توان انجام داد:
✓ ۱- در اولین فرصت هیئت بلند پایه ای به باکو سفر کند و تصمیم مسولین کشور را ابلاغ و رابطه را نرمال و فضا را برای فعالیت اقتصادی و نه امنیتی تعریف کنند.
◦ ۲- رئیس جمهور در هیئت دولت به فرمایش مقام معظم رهبری استناد بکند و آمادگی خود و یا هیئت بلند پایه در حد رئیس مجلس را برای آمادگی سفر به باکو جهت گسترش و توسعه روابط اعلان کند.
◦ ۳- رئیس مجلس به استناد فرمایش رهبری این اقدام را انجام دهد. و حتی درخواست بازدید از مناطق ازاد شده را داشته باشد.
۴- از ارمنستان قاطعانه درخواست شود نقشه مین ها را که به صورت ناقص تحویل دادند بطور کامل و دقیق تحویل دهند و باعث کشته شدن افراد بیشتر نشوند.
◦ نتیجه. حتما بیش از اذربایجان به نفع کشورمان خواهد شد و جلو نفوذ بیش از اندازه بیگانگان در دم گوشمان گرفته خواهد شد.
◦ دروازه اذربایجان به روی تجار و صنعتگران و شرکت‌های توانمند ایرانی باز خواهد شد نفوذ و حضور طرفداران ایرانی تامین خواهد شد.
◦ به امید روزی که ملت دو کشور همسایه از موهبت همسایگی که قبلا یک ملت بودند بهرمند شوند.
