سنت یا مدرنیته؛ به بهانه درگذشت ملکه انگلستان

عبدالله نوروزی؛

نوید صبح – این روزها بخشی از توجه مردم جهان به مدد رسانه های جمعی متوجه فوت و مراسم خاکسپاری پیرترین ملکه از پیرترین کشور در پایدارترین ملت و دولت در پایبندترین به «سنت»های تاریخی خود نظاره گرند. انگلستان با مرکزیت لندن ویا بریتانیای کبیر مشمول اسکاتلند و ولز وانگلیس با قریب۵۳ کشور محصول دوران استعمار و پسا استعماری شاهد مراسمی هستند که از شیپور و لباس سنتی شیپور زنانش تا شلیک توپ و قسم رجال کشورش درحفظ تاج و تخت یکسره «سنت» دیرینه را پاس می دارند. سنت پادشاهی! آن هم درعصر و دورانی که جمهوریت سکه رایج خاستگاه همه ملل است. کمتر اهل نظری هست که ارزش های جمهوریت که نشان از دموکراسی دارد را در انگلستان معترف نباشد اما کمتر اصحاب نظر هم هستند که انگلستان را سنتی ترین کشور روی کره زمین ندانند. پس چگونه است که دولتها و ملتهای دیگر را همین انگلستان چه در گذشته استعماریش و چه اکنون درعصر نئو کلنیالیسمش در نابودی «سنت هایشان» از هیچ کوششی فروگذار نکرده و نمی کند اما خود این چنین به کهنه ترین سنتهایش پایبند است. این هوش سرشار نابودکننده سنت های ملل از ناحیه انگلستان و بعضا قدرتهایی که سلطه را پیشه خود بر دیگران ساخته اند از کجا ناشی می شود. نمی دانم موقعیت جغرافیائی جزیره انگلیس بر«ژن مردم» این جزیره اثر داشته و یا چه نوع اکتسابات دیگر محصول «رنسانس» چنین قدرت نابودگری را برای انگلستان نسبت به دیگران رقم زده است. جدال «سنت» و «مدرنیته» بیش از یکصد و پنجاه سال است تحولات کشور عزیزم ایران را و فرهنگ غنی مذهبی ام «تشیع» را و تمدن بی بدیل «ایرانی ام»را دستخوش ناپایداری عجیبی بین این دو نموده است. آیا این جدال را پایانی هست؟. به انگلستان یکی از پیشرفته ترین کشورهای جهان بنگریم که خونریزترین هم هست و در عین حال محل پناه همه آزادیخواهان و آزادترین کشور برای همه مذاهب هم هست. در عین حال «سنتی ترین» کشور جهان بوده و از «مدرن ترین» آموزه های «مدرنیته» هم بهره می گیرد. این دوگانه سنت و مدرنیته چگونه برای انگلستان این سطح از پیشرفت را فراهم آورده اما برای ایران اینگونه نبوده است. روشنفکران تلاشگر و دلسوز ما از یکصد و پنجاه سال پیش از طالبف تا آخوندزاده و از میرزای کرمانی تا کسروی متقدم در گذشته و از روشنفکران معاصر از شایگان و سروش تا شریعتی و ملکیان و حتی فلسفی اندیشان بزرگ کشورمان امثال دکتر رضا داوری که «توسعه اندیشانه» بنوعی راه حل این جدال را پی گرفته و می گیرند، چرا موفق به گره گشائی نشدند؟. این پرسش همچنان زنده و به روز است. باید که روزی این «جدال» به سرانجام رسد!. وگرنه «برزخ» آن بیش از پیش ایران عزیزمان را در سکون قرارمی دهد که مباد انشالله

عبدالله نوروزی

سفیر اسبق در سوئد، آیسلند، لتونی و بلغارستان

پنجشنبه۲۴شهریور۱۴۰۱