رقابت شرق و غرب قاره سبز

دکتر علی بمان اقبالی زارچ

در جهان درگیر کرونا، جهانی ناامن که شرایط خاص، پیچیده و بسیار سیالی را تجربه نموده و سرعت بالای تحولات و پیروزی بایدن در آمریکا وضعیت کنونی را به نوعی منحصر بفرد نموده است، اروپا تلاش دارد با رنسانس روابط با واشنگتن در تحولات بین المللی نقش بارزتری ایفاء نماید. واقعیت این است که سیر تحولات در اواخر قرن بیستم در اروپا و برتری اقتصاد بازار و دمکراسی غربی بر اقتصاد متمرکز و سیستم بسته اردوگاه کمونیسم، موازنه را به نفع رهبران غرب قاره تغییر داده و اکنون که دو  دهه از هزاره سوم میلادی می‌گذرد اتحادیه اروپا در عین شکنندگی به واقعیتی ملموس، قدرت برتر اقتصادی به ویژه در مبادلات خارجی تبدیل شده که بخش عظیمی از مرکز و جنوب شرق قاره سبز را نیز در بر می‌گیرد. در عین حال این نهاد مهم همراه با گسترش و توسعه نتوانسته است از بروز و ظهور چرخه ای از مشکلات و چالش ها ملی و قومی‌به ویژه برای اعضاء متوسط و ضعیف خود جلوگیری نماید. یک سوال اساسی چرایی رشد اقتدارگرایی، ملی گرایی و پوپولیست ها و تا حدودی سبزها در برابر افول احزاب سنتی می‌باشد؟! و سوال مهمتر اینکه این روند تا چه میزان بر فرآیند همگرایی اتحادیه در عرصه قاره سبز و تحولات بین المللی تاثیرگذار خواهد بود؟ و سوال سوم اینکه آیا دو محور غربی و شرقی وارد نزاعی نرم تحت عنوان دمکراسی و اقتدار گرایی شده اند؟

عدم توفیق همه جانبه اتحادیه در رسیدن به هویتی دمکراتیک از موضوعات مهمی است که به چالش مهم این نهاد سیاسی در عرصه داخلی و خارجی تبدیل شده است که در موضوعات سیاست خارجی نظیر واکنش به رفتارهای سیاسی و نظامی روسیه و یا انجام تعهدات بروکسل در موافقتنامه هسته ای ۱+۵ با جمهوری اسلامی ایران رویکرد چندگانه و غیردمکراتیک اروپا را شاهد هستیم؛ یعنی اتحادیه در ایجاد جامعه کشورهای دمکراتیک حول مجموعه ای از ارزش های گرانقدر نرسیده است و تداوم روند فعلی به واگرایی اروپایی کمک خواهد نمود. البته بر کسی پوشیده نیست که بسیاری از مشکلات ریشه اقتصادی دارد و رشد اقتصادی غیر متوازن و رقابت شرق و غرب در اروپا موجب گردیده که این قاره به سرزمین غنی و فقیر تقسیم گردد و به اذعان یوراستات حدود یک پنجم جمعیت اروپا در خط فقر بسر برده که جمعیتی قریب یک صد میلیون را شامل می‌شود. این موضوع در اکثر نظر سنجی‌ها نیز مورد تایید قرار گرفته و بیش از ۷۳ درصد اروپائی‌ها فقر را مشکل بزرگ دانسته و ۸۹ در صد نیز معتقدند که کشورهایشان باید با فقر مبارزه کنند.