ادبیات فارسی در اروپا: از درّ دریای دانا تا رنج ردای رها

دکتر علی بمان اقبالی زارچ

زبان وسیله مهمترین وسیله گفتگو؛ مفاهمه و ارتباط میان اقوام، فرهنگ و تمدن‌ها مختلف بشری می باشد و یادگیری هرزبان جدید به معنای آشنا شدن با یک فرهنگ متفاوت و دنیای دیگر به شمار می‌رود . آشنایی با زبان خارجی، این فرصت را به دست می‌دهد تا اقوام، زبان‌ها و مردمی که در سرزمین‌های مختلف زندگی می‌کنند، آداب مختلف، ویژگیها و نقاط مشترک و حتی میراث مشترک فرهنگی و معنوی خویش را بشناسند. یونسکو از سال ۱۹۹۹ میلادی روز ۲۱ فوریه را به عنوان روز جهانی زبان مادری در تقویم خود گنجانده است تا سطح آگاهی از فرهنگ ها و زبان های مختلف را در جهان ارتقاء دهد. در کنار کشورهای فارسی زبان؛  اکنون در بسیاری از مناطق جهان اقلیت های فارسی زبان زندگی می کنند. فارسی در کشورهای ایران، افغانستان، تاجیکستان، ازبکستان، پاکستان، عراق، بحرین، ترکیه، قرقیزستان و قزاقستان و بخش بسیار کوچکی از چین از دیرباز صحبت می شود و به واسطه افزایش مهاجرت ها در قرن اخیر به کشورهای دیگر نیز راه یافته است بسیاری از شهرهای جهان که خارج از سه کشور ایران، افغانستان و تاجیکستان قرار دارند، علاوه بر جمعیت قابل توجه فارسی زبان، پیوندهای عمیق تاریخی و تمدنی  با زبان فارسی دارند.ولی مهمترین  شهرهای دارای ارتباط نزدیک با زبان و ادب فارسی؛  سمرقند، بخارا، تاشکند، فرغانه و سرخان دریا در ازبکستان، پیشاور، پاراچنار و کویته در پاکستان و سوران در عراق هستند.شهرهای سمرقند و بخارا از پایتخت های ایران باستان و زادگاه بزرگانی همچون رودکی و ابن سینا بوده اند.

زبان فارسی از خانواده های هندواروپایی به عنوان یکی  از شیرین‌ترین زبان‌های دنیا با ویژگی برتر موسیقیایی بوده  و حیف است که این تاریخ و غنای سازنده مورد بی مهری و بی توجهی قرار گرفته و خدای ناکرده در ورطه فراموشی قرار گیرد. شکی نیست که زبان فارسی برای ایرانیان یک زبان ملی و مادری تلقی می‌شود اما برای بسیاری از مردم جهان، زبان فارسی، اولین وسیله شناخت و آگاهی از اسلام ناب محمدی و بویژه معارف شیعی می باشد  و ذخایر علمی وگرانقدر ادبیات فارسی، یکی از عوامل مهم ارج نهادن وبزرگی مقام زبان فارسی در میان دیگر زبان‌ها قلمداد می‌گردد  و بسیاری از استادان رشته‌های زبان فارسی، ایران شناسی و شرق شناسی در اروپا و اقصی نقاط جهان بدون فراگیری و شناخت عمیق  این زبان، نمی توانستند در کار خود موفقیت شایان به دست آوردان؛  البته تاکید مقام معظم رهبری در مناسبت های مختلف فرهنگی و دینی بر توجه به زبان فارسی به عنوان اولین زبان گویای انقلاب اسلامی در جهان بر اهمیت موضوع می‌افزاید؛ لذا بهره گیری از این زبان باید به عنوان یکی از وسایل ارتباطی موثر برای معرفی ابعاد گوناگون تمدن ایرانی و انقلاب اسلامی به حساب آید و به عنوان یکی از ابزارهای تحکیم پیوندهای انسانی دنیای حاضر و مخاطبان خود در جهان تقویت روابط دوستی با ملت های مختلف مورد بهره برداری قرار گیرد. در چنین شرایطی  باید فضاسازی لازم برای توجه بیشتر این زبان در قاره سبز صورت گیرد و به تبعه آن  برای افزایش آموزش و توانایی‌های زبان فارسی تدبیری اندیشید و با شیوه هایی جدید جذابیت‌های فرهنگی آن را برای احیاء وگسترش ادبیات فارسی در جهان حد اکثر استفاده را نمود.