سفارتخانه ها؛ الزام پویندگی و کنشگری

دکتر علی بمان اقبالی زارچ

نهاد سفارت در طول تاریخ ایفاگر نقش و مسئولیت بارز در روابط خارجی حاکمیت ها در ادوار مختلف تاریخی بوده است که معمولا” توسط گروهی دیپلمات و نیروی پشتیبانی بریاست سفیر از منافع یک کشور و ملت در یک دولت پذیرنده بر مبنای قوانین و کنوانسیون های دیپلماتیک و مبتنی بر اصول و ارزش های سیاست خارجی کشور خود دفاع تمام عیار می نماید. در واقع سفارت خارجی دفتر رسمی یک کشور در پایتخت کشور دیگر است که بالاترین مقام آن یعنی شخص سفیر مسئول گفتگوهای میان دولت‌ها و مهم ترین مرکز و ساختمان سیاسی می باشد که مسئولیت برقراری ارتباطات دیپلماتیک بین دو کشور را بر عهده دارد و ساکنان سفارت‌خانه‌ها دارای مصونیت سیاسی هستند و کشور میزبان امنیت آنها را باید تامین کند و معمولا” ساختمان‌های متعلق به سفارت‌ها و اقامتگاه سفرا با معماری های مختلف از جمله الهام از کشور سفارت و یا کشور میزبان ساخته می شوند.

در حال حاضر چین به عنوان کشوری پیشرو در فرایند توسعه اقتصادی و سیاسی با هدف گسترش حوزه نفوذ و تامین منافع با ۲۷۶ نمایندگی و مرکز سیاسی پیشتاز این عرصه می باشد و در مراحل بعدی آمریکا با ۲۷۳ نمایندگی؛ فرانسه با ۲۶۷ مرکز سیاسی؛ ژاپن با ۲۴۷ نمایندگی؛ روسیه با ۲۴۲ نمایندگی؛ ترکیه همسایه و رقیب ما با ۲۳۴ نمایندگی؛ آلمان با ۲۲۴ نمایندگی قرار دارند و جمهوری اسلامی ایران با حدود ۱۳۰ نمایندگی در رتبه ۲۶ جهانی قرار دارد. البته چنانچه از بعد نیروی انسانی و امکانات مقایسه ای صورت پذیرد شاید رتبه کشورمان بمراتب پائین تر باشد. واقعیت این است که هیچ کشوری بدون داشتن نمایندگی های گسترده با ترکیب سرمایه هوشمند پویا و کنشگر و بهره مندی از امکانات و پشتیبانی لازم نخواهد توانست حضوری بالنده و تاثیرگذار در سه سطح روابط دو جانبه، منطقه ای و بین­المللی داشته باشد.

تاریخ حضور سفارت خانه های ایرانی در خارج بویژه در قاره اروپا مراحل مختلفی را تجربه نموده است و سابقه حضور سفرای ایرانی در اروپا به اوایل قرن ۱۷ میلادی بر می گردد. خاطرات آقای ویتولد اشمیدووسکی» سفیر جمهوری لهستان در ایران در سال‌های ۲۰۰۲ تا ۲۰۰۸ میلادی جالب است وی در سرآغاز نوشته‌اش به مناسبات سیاسی و فرهنگی پنج قرنه ایران و لهستان اشاره می‌کند و یادآور می‌شود که نخستین سفیری که از ایران به کشور آنها سفر کرد در قرن هفدهم و در سال ۱۶۰۲ میلادی بوده است. در دوره معاصر همزمان با ورود سفارتخانه به ایران، مقامات ایرانی هم در سایر کشورها به دنبال دایر کردن سفارتخانه بودند، به طوریکه در سال ۱۲۶۷ هجری قمری، اولین سفارتخانه ی ایران در لندن و سن پترزبورگ و سفارتخانه­ی ایران در عثمانی در سال ۱۸۵۱ میلادی تاسیس شد.